Behçet hastalığı, vücudun farklı bölgelerinde tekrarlayan ağız yaraları, cilt lezyonları ve göz problemleri gibi bir dizi semptomla karakterize edilen kronik bir inflamatuar hastalıktır. Bu hastalığın nedeni henüz tam olarak belirlenememiş olsa da genetik faktörler, virüsler, bakteriler ve çevresel faktörler gibi faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Behçet hastalığı, sıklıkla 20’li yaşların sonundan başlayarak 40’lı yaşların başına kadar olan erişkinlerde görülür. Bu hastalık herhangi bir ırkta görülebilir, ancak Orta Doğu, Uzak Doğu ve Akdeniz bölgesinde yaşayan insanlar arasında daha yaygındır.
Behçet hastalığında semptomlar kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın şiddeti değişkenlik gösterebilir. Ancak hemen hemen tüm hastalarda ağız yaraları, cilt lezyonları ve göz problemleri görülür. Tedavi ile semptomların şiddeti azaltılabilir ve hasta rahatlayabilir.
Belirtiler
Behçet hastalığı belirtileri genellikle ağızda ve vücudun diğer bölgelerinde görülen lezyonlarla ortaya çıkar. Lezyonlar, ağızda ve genital bölgede görülen ağrılı yaralardan, ciltte görülen şişliklerden, gözlerde oluşan kırmızılık ve yanmadan, kas-iskelet sistemi ağrılarına kadar değişik türlerde gözlemlenebilir. Ayrıca, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, vücut ağrıları ve kilo kaybı da Behçet hastalığının başka belirtileri arasında yer almaktadır. Bu belirtiler bazen hafif bazen de ağır bir şekilde seyredebilir. Hastalık, nadir durumlarda beyin gibi iç organları da etkileyebilir.
Nedenleri
Behçet hastalığının kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonu sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Vücudun bağışıklık sisteminin yanlış çalışması, kan damarlarının iltihaplanması ve bu durumun bir dizi kimyasal maddeye karşı bağışıklık sisteminin doğal savunmasını tetiklemesi sonucu hastalık ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, genetik yatkınlığın, belirli çevresel faktörlere maruziyetle birlikte hastalık geliştirme riskini arttırdığı düşünülmektedir. Bunun yanı sıra, stres, uyku bozuklukları, sigara içme, virüs ve bakteri enfeksiyonları ile de hastalığın tetiklenebileceği düşünülmektedir.
Genetik Faktörler
Behçet hastalığı, genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörlerin de etkisiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Araştırmalar, bu hastalığın kalıtımsal olduğunu göstermektedir. Aile öyküsü olan bireylerde Behçet hastalığına yakalanma riski daha yüksek olabilmektedir. Ancak, tamamen genetik bir hastalık olarak görülmemektedir.
Behçet hastalığı için bazı genlerin sorumlu olduğu düşünülmektedir. Özellikle HLA-B51 geninin, hastalığın oluşumunda önemli bir rol üstlendiği bilinmektedir. Ancak, HLA-B51 taşıyan herkesin bu hastalığa yakalanacağı anlamına gelmez.
Bununla birlikte, hastaların yaklaşık üçte biri aynı zamanda ailesinde de bu hastalığa sahip bireyler olduğunu söylemektedir. Bu nedenle, aile öyküsü olan bireylerin Behçet hastalığı için daha dikkatli olması, belirtiler görülmesi durumunda doktora hemen başvurması önerilmektedir.
Tabii ki, Behçet hastalığının tam olarak nedeni henüz bilinmemektedir ve araştırmalar devam etmektedir. Ancak, kalıtsal faktörlerin hastalıkla ilgili olduğu gerçeği, bu konuda daha da fazla çalışma yapılmasını gerektirmektedir.
Çevresel Faktörler
Behçet hastalığına neden olan faktörler hala tam olarak bilinmemektedir ancak çevresel faktörlerin hastalığın ortaya çıkmasında etkili olduğu düşünülmektedir. Araştırmalar, sigara kullanımı, bazı enfeksiyonlar, çevresel toksinler gibi faktörlerin Behçet hastalığına neden olabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte çevresel faktörlerin hastalığın ilerlemesi üzerindeki etkisi tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı araştırmalar, hastalık semptomlarını artıran çevresel faktörlerin olduğunu göstermektedir. Hastaların semptomlarına dikkat etmeleri ve bu faktörlerden kaçınmaları önerilmektedir. Hastalar hastalığın semptomlarını kontrol etmek için sigara içmemeli ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemelidirler.
Tedavi Yöntemleri
Behçet hastalığı tedavisinde çoğunlukla farmakoterapi uygulanır. Bu tedavi yöntemi ile hastalığın semptomları hafifletilir ve nüksetme durumu azaltılır. İlaç tedavisinde, hastanın semptomlarına ve hastalığın seyrine göre farklı ilaçlar kullanılır. Bazı hastalarda ağrı kesiciler, kortikosteroidler ya da nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kullanılır. Ancak, ciddi vakalarda immünosupresan ve biyolojik ilaçlar da gerekebilir. Cerrahi müdahale ise nadir durumlarda uygulanır. Bu müdahaleler özellikle göz, deri ya da kan damarlarındaki sorunları çözmek için yapılır. Behçet hastalığı tedavisinde, bir diğer önemli nokta tedaviye erken başlanmasıdır. Erken teşhis ile birlikte belirtilerin hafifletilmesi, nüks oranını azaltabilir ve hastanın yaşam kalitesini artırabilir.
Farmakoterapi
Behçet hastalığının semptomlarına yönelik tedavide, anti-inflamatuar ajanlar, kortikosteroidler ve immunosupresifler gibi birçok ilaç kullanılır. Behçet hastalığı olan hastalar genellikle topikal veya sistemik kortikosteroidlerle tedavi edilir. Bununla birlikte, uzun süreli kortikosteroid kullanımı ciddi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), kolşisin, azatiyoprin, metotreksat, siklosporin, takrolimus ve infliksimabla gibi immunosupresif ajanlar kullanılmaktadır. Bununla birlikte, tedavi yaklaşımı hastaların semptomlarına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Behçet hastalığı tedavisinde amaç semptomları azaltmak ve nüksü önlemektir.
Cerrahi Müdahale
Behçet hastalığı, damar ve bağışıklık sistemi üzerinde etkili olan bir hastalıktır. Tedavi edilmezse, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Behçet hastalığı şiddetli vakalarında cerrahi müdahale gerektirebilir. Örneğin, gözlerde oluşan yaraların tedavisi amacıyla gözde cerrahi bir müdahale yapılması gerekebilir. Ayrıca, mide ve bağırsaklarda kanama veya ülserler gibi sindirim sistemi problemleri de cerrahi müdahaleyi gerektirebilir. Cerrahi müdahale her ne kadar son çare olsa da, hastalığın ciddi etkilerini en aza indirmek için gereklidir.
Hastalığın Hayat Kalitesi Üzerindeki Etkisi
Behçet hastalığı, çok sayıda farklı semptom ve komplikasyonlara neden olabilir ve bu da hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Özellikle ağrı, yorgunluk ve fiziksel sınırlamalar nedeniyle hastalar günlük aktivitelerini sürdürmekte zorlanabilirler. Ayrıca, hastalık nedeniyle yaşanan görme kaybı, organ yetmezliği, beyin zarı iltihabı ve diğer ciddi komplikasyonlar, hastaların hayat standartlarını önemli ölçüde düşürebilir.
Behçet hastalığına sahip insanlar ayrıca, hastalıklarını anlatmak ve anlaşılmakta zorlanabilirler, bu da sosyal ilişkileri ve ruh sağlıklarını olumsuz yönde etkileyebilir. Hastalığın çok yönlü etkileri, hastalardaki stresi ve endişeyi artırabilir ve psikolojik olarak yıpratıcı bir etki yaratabilir.
Öte yandan, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, düzenli egzersiz yapmak, stresten kaçınmak ve sağlıklı bir diyet uygulamak, hastalığın etkileri ile mücadele etmek için önleyici önlemler olarak önerilebilir. Hastalıkla hayatlarını sürdüren hastaların düzenli olarak doktorları ile iletişim halinde olmaları, tedavi planlarını düzenli olarak kontrol etmeleri ve uyumlu olmaları da hayat kalitelerini önemli ölçüde artırabilir.
Önleyici Tedbirler
Behçet hastalığı ne yazık ki tamamen önlenebilecek bir hastalık değildir. Fakat, bazı önleyici tedbirlerin alınması hastalığın şiddetini azaltabilir. İlk olarak, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıkların bırakılması gerekmektedir. Sigara hastalığın şiddetini arttırdığından, mümkünse tümüyle bırakılmalıdır. Ayrıca, hijyenik bir yaşam tarzı da önemlidir. Yiyeceklerin tazeliğine ve içme suyunun temizliğine dikkat edilmelidir. Hastalığı olan kişiler de dahil olmak üzere, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmak için korunma yöntemleri kullanılmalıdır. Son olarak, immün sistem sağlığını korumak için sağlıklı bir beslenme programı uygulanmalıdır. Çok fazla şeker ve yağ içeren yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Bu tedbirler hastalığın şiddetini azaltarak, hastalığın seyrini daha iyi bir şekilde kontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir.
